Zagadnienia do egzaminu państwowego z gramatyki opisowej języka polskiego
(Конспект за теоретичен държавен изпит по полски език)
Fonetyka
- Artykulacyjna charakterystyka i klasyfikacja samogłosek. Opis fonologiczny – inwentarz fonemów samogłoskowych, dystrybucja i allofonia glajdów i sonantów.
- Klasyfikacja spółgłosek ze względu na sposób artykulacji i według miejsca artykulacji. System fonemów spółgłoskowych. Korelacje dźwięczności i palatalności.
Morfologia
- Kryteria klasyfikacji leksemów polskich na klasy funkcjonalne. Analiza morfologiczna, typologia morfemów. System kategorii morfologicznych języka polskiego.
- Metody opisu deklinacji. Klasyfikacja fleksyjna rzeczowników. Deklinacja pierwsza (żeńska): klasy rzeczowników, fleksja wyjątkowa.
- Deklinacja męska: klasy, typy i podtypy rzeczowników. Kategorie żywotności i męskoosobowości
- Czasownik: cechy morfologiczne i syntaktyczne. Predykatywy. Czasowniki nieregularne. Końcówki fleksyjne czasowników i podział na koniugacje. Formy fleksyjne czasownika.
- Kryteria klasyfikacji zaimków. Klasy znaczeniowe zaimków. Morfologiczne właściwości zaimków rzeczownych.
- Klasy liczebników polskich. Funkcje liczebników w grupach imiennych. Paradygmaty fleksyjne liczebników.
- Semantyczne, syntaktyczne i morfologiczne właściwości przymiotników. Rzeczownikowe formy przymiotników. Stopniowanie absolutne i względne.
Słowotwórstwo
- Podstawowe pojęcia opisu słowotwórstwa. Status morfemów słowotwórczych, funkcje formantów a role argumentów. Derywaty transpozycyjne, modyfikacyjne i mutacyjne. Kategorie i typy słowotwórcze.
- Charakterystyka ogólna derywatów rzeczownikowych. Rzeczowniki odczasownikowe i odprzymiotnikowe. Rzeczowniki złożone.
- Słowotwórstwo przymiotników od podstaw czasownikowych, rzeczownikowych, przymiotnikowych i od wyrażeń przyimkowych. Przymiotniki złożone.
Semantyka
- Model semantyczno-generatywny opisu współczesnego języka polskiego. Hierarchia składni.
- Semantyczne właściwości predykatów i argumentów – klasyfikacje predykatów. Syntaktyczny opis struktur predykatowo-argumentowych – typy pozycji dla argumentów: implikowane i nieimplikowane.
- Struktury predykatowo-argumentowe z predykatami wyższego rzędu. Modele eksplikacyjne polskich zdań.
Składnia
- Jednostki analizy składniowej. Akomodacja syntaktyczna – związek zgody, rządu i przynależności, kierunki akomodacji.
- Grupy imienne w polskim zdaniu. Grupa podmiotu: formy gramatyczne podmiotu, blokada podmiotu. Człony podrzędne w grupie imiennej: formalna klasyfikacja przydawek.
- Grupa werbalna w polskim zdaniu: orzeczenie proste i złożone. Związek między orzeczeniem a podmiotem. Łącznik.
- Człony podrzędne w grupie werbalnej. Dopełnienie – związek z orzeczeniem, klasyfikacja składniowa. Okoliczniki – klasyfikacja semantyczna.Odróżnienie dopełnienia od okolicznika.
Zalecana literaturа
Bąk P., Gramatyka języka polskiego. Warszawa, 1979.
Bobrowski J., Gramatyka opisowa języka polskiego (Zarys modelu generatywno-transformacyjnego). Kielce, 1995.
Doroszewski W., Podstawy gramatyki polskiej.Warszawa, 1962.
Dukiewicz L., Sawicka I., Gramatyka współczesnego języka polskiego.Fonetyka i fonologia. (pod red H. Wróbla), Kraków, 1995.
Gramatyka współczesnego języka polskiego. t.1. Składnia.t.2. Morfologia. (pod red. St. Urbańczyka). Warszawa, 1984.
Grzegorczykowa R., Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Warszawa, 1990.
Grzegorczykowa R., Wykłady z polskiej składni.Warszawa, 1999.
Jodłowski St., Podstawy składni polskiej. Warszawa, 1976.
Kategorie gramatyczne grup imiennych w języku polskim. Ossolineum, 1976.
Klemensiewicz Z., Podstawowe wiadomości z gramatyki języka polskiego, Warszawa, 1960.
Nagórko А., Zarys gramatyki języka polskiego. Warszawa, 1997.
Ostaszewska D., Tambor J., Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego. Warszawa, 2002.
Saloni Z., Cechy składniowe polskiego czasownika. Ossolineum, 1976.
Saloni Z., M. Swidziński. Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa, 1981.
Swidziński M., Gramatyka formalna języka polskiego. Warszawa, 1992.
Tokarski J., Czasowniki polskie. Warszawa, 1951.
Tokarski J., Fleksja polska. Warszawa, 1973.
Wierzchowska B., Fonetyka i fonologia języka polskiego. Ossolineum,1980.